Ekonomistler, yapay zekânın hayatımıza girmesi ve lanse edilen yararlardan çok sayıda kişi yerine az sayıda kişinin yararlanması durumunda benzeri bir durumun yaşanabileceğini söylüyor.
MIT Sloan School of Management’ta global iktisat ve idare profesörü olan Simon Johnson, “Yapay zekanın çok büyük bir potansiyeli var lakin her iki istikamete de gidebilecek bir potansiyeli var” diyor.
“BİR YOL AYRIMINDAYIZ”
Yapay zekanın destekçileri, zenginlik yaratacak ve hayat standartlarını güzelleştirecek bir üretkenlik sıçraması öngörüyor.
Danışmanlık şirketi McKinsey Haziran ayında yapay zekanın yıllık 14 trilyon ila 22 trilyon dolar ortasında paha yaratabileceğini iddia etti. bu üst sayı kabaca ABD iktisadının mevcut büyüklüğüne denk geliyor.
Bazı tekno-iyimserler daha da ileri giderek, robotlarla birlikte yapay zekanın insanlığı sıkıcı misyonlardan kurtaracak ve bizi daha üretken ve boş vakitlerle dolu bir hayata sokacak teknoloji olduğunu öne sürüyorlar.
Yine de, her türlü bölümdeki istihdamı yok etme potansiyeli de dahil olmak üzere, geçim kaynakları üzerindeki tesiri konusunda telaşlar var.
ÜRETKENLİK HAKİKATEN BİR YARAR SAĞLIYOR MU?
Bu çeşit kaygıların temelsiz olmadığına değiniliyor; Tarih, teknolojik ilerlemelerin ekonomik tesirlerinin ekseriyetle meçhul, eşitsiz ve bazen de düpedüz makus olduğunu göstermektedir.
Johnson ve öbür MIT ekonomisti Daron Acemoğlu tarafından bu yıl yayınlanan bir kitap, sabandan otomatik ödeme kiosklarına kadar bin yıllık teknolojiyi, istihdam oluşturma ve zenginliği yayma konusundaki muvaffakiyetleri açısından inceledi.
18. YÜZYILDA GELİŞEN TEKNOLOJİ 19. YÜZYILDA GÜNEY AMERİKA’DA KÖLELİĞİN YAYNGINLAŞMASINI KOLAYLAŞTIRDI
İplik eğirme makinesi 18. yüzyılda dokuma sanayisinin otomasyonunda kilit rol oynarken, daha güçlü şartlarda daha uzun çalışma saatlerine yol açtığını gördüler. Mekanik pamuk çırçırları 19. yüzyılda Güney Amerika’da köleliğin yaygınlaşmasını kolaylaştırdı.
Üretilen servetin büyük bir kısmı bir avuç milyardere gitmiş olsa bile pek çok yeni iş rolü yaratmıştır. Bir vakitler övgüyle bahsedilen verimlilik artışları pek çok iktisatta yavaşlamıştır.
Fransız bankası Natixis’in Haziran ayında yayınladığı bir araştırma notuna nazaran bunun nedeni, internet kadar yaygın bir teknolojinin bile pek çok bölüme dokunmaması ve oluşturduğu işlerin birçoklarının düşük vasıflı olmasıydı.
“Sonuç: Yapay zekanın işgücü verimliliği üzerindeki tesirlerini kestirim ederken ihtiyatlı olmalıyız” ikazında bulundu.
HÜKÜMETLERİN YAPAY ZEKA YARIŞI TABANA GERÇEK BİR YARIŞA DÖNÜŞEBİLİR
Bir yandan, hükümetler giderek daha gevşek düzenlemelerle yapay zeka yatırımı için rekabet ederken “dibe hakikat yarış” riskinin bulunduğu belirtildi. Öte yandan, bu yatırımı çekmenin önündeki mahzurların, birçok fakir ülkeyi geride bırakacak kadar yüksek olabileceğine değinildi.
Paris merkezli Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) İstihdam, Çalışma ve Toplumsal İşler Yöneticisi Stefano Scarpetta, “Doğru altyapıya, yani büyük bir bilgi süreç kapasitesine sahip olmanız gerekiyor” dedi.
ÇALIŞAN GÜCÜNÜ ETKİLEYEBİLİR
MIT’den Johnson’a nazaran, demiryollarının 19. yüzyıl İngiltere’sine süratli bir demokratik ıslahat periyodunda gelmesi, taze besinin daha süratli taşınması ya da cümbüş emelli seyahatin birinci kere tadılması yoluyla, bu ilerlemelerden daha geniş bir toplumun yararlanmasını sağladı.
Başka yerlerdeki emsal demokratik kazanımlar, milyonlarca insanın 20. yüzyıl boyunca teknolojik ilerlemenin meyvelerinden yararlanmasına yardımcı oldu. Fakat Johnson, bunun son kırk yıla damgasını vuran agresif hissedar kapitalizmi ile değişmeye başladığını argüman ediyor.
1980’lerden evvel sahip oldukları nüfuzun birçoklarını kaybeden personel kümeleri, yapay zekayı emekçi hakları ve istihdam için potansiyel bir tehdit olarak tanımlamaktadır. Örneğin yapay zeka tarafından yönlendirilen işe alma ve işten çıkarma kararları üzerinde insan denetimi yoksa bunun olumsuz sonuçlar doğurabileceğine değiniliyor.
YAPAY ZEKA YARAR SAĞLASA DA KAPALILIK KAYGILARI UYANDIRABİLİR
İngiltere Esnaf Sendikaları Kongresi’nin istihdam hakları siyaseti sorumlusu Mary Towers, sendikaların “yasal müşavere haklarına sahip olmalarının ve işyerinde teknoloji konusunda toplu pazarlık yapabilmelerinin” ehemmiyetinden bahsetti.
OECD’nin Temmuz ayında yaklaşık 5.300 çalışanla yaptığı bir anket, yapay zekanın iş memnuniyeti, sıhhat ve fiyatlara yarar sağlayabileceğini, lakin tıpkı vakitte zımnilik konusunda riskler oluşturabileceğini, işyerindeki önyargıları güçlendirebileceğini ve insanları çok çalışmaya itebileceğini öne sürdü.
Johnson, “Asıl soru şu: Yapay zeka mevcut eşitsizlikleri daha da kötüleştirecek mi yoksa çok daha adil bir duruma geri dönmemize nitekim yardımcı olabilir mi?” dedi.
