Avrupa Birliği (AB), çok sayıda kullanıcısı bulunan Google, Facebook ve YouTube üzere dünyanın en büyük teknoloji şirketlerine, dezenformasyonu tedbire ve yasa dışı içerikleri süratle kaldırma üzere yeni katı kurallarını yarın uygulamaya başlayacak.
AB’nin Dijital Hizmetler Yasası (DSA) kapsamında, Avrupa ülkelerinde faaliyet gösteren büyük dijital platformlar, arama motorları ve alışveriş siteleri, 25 Ağustos’tan itibaren daha sıkı biçimde denetlenmekle birlikte katı kurallara tabi tutulacak.
Teknoloji şirketlerinin çalışma biçimlerini büyük ölçüde değiştirmesi beklenen yasa, bu evrede Avrupa ülkelerinde 45 milyondan fazla kullanıcısı olan çok büyük dijital platformları kapsıyor.
AB’nin kullanıcı sayılarına ait yaptığı çalışmalar sonucunda, Alibaba, Amazon, Apple AppStore, Booking.com, Facebook, Google Play, Google Maps, Google Shopping, Instagram, LinkedIn, Pinterest, Snapchat, TikTok, eski ismiyle Twitter olan X, Wikipedia, YouTube ve Zalando çok büyük çevrim içi platform olarak, Bing ve Google da çok büyük arama motorları olarak sınıflandırıldı.
Listelenen 19 platformun, dezenformasyonu sınırlamaları, yasa dışı içeriği süratle kaldırmaları, reşit olmayanları internet ortamında daha uygun muhafazaları, risk değerlendirmesi yapmaları, riskleri azaltmaya yönelik adımlar atmaları ve dış kontrole tabi tutulmaları üzere ek kuralları uygulamaları gerekiyor.
Cuma gününden itibaren platform kullanıcıları, makul bilgilerin neden kendilerine önerildiğine dair net bilgi alabilecek ve profil oluşturmaya dayalı teklif sistemlerine dahil olmama hakkına sahip olacak.
REKLAMLARA DÜZENLEME
Etnik köken, siyasi görüş yahut cinsel yönelim üzere kullanıcıların hassas bilgilerine dayalı reklam yapılamayacak.
Platformların bütün reklamları etiketlemesi ve bu reklamları kimin verdiği konusunda açıkça bilgi sunması mecburî olacak.
Dijital platformların karar ve şartlarını faaliyet gösterdikleri ülkenin lisanında, kolay anlaşılır ve sade bir lisanla belirtmesi gerekecek.
ÇOCUKLAR KORUNACAK
Reşit olmayanlar daha sıkı biçimde korunacak. Bu çerçevede, platformların çocukların güvenliğini sağlamak için sistemlerini yine tasarlaması gerekecek. Çocuklara yönelik profil oluşturmaya dayalı maksatlı reklamlara müsaade verilmeyecek.
İçeriklere özel risk değerlendirmeleri yapılacak. İçerik daha ihtimamlı denetlenecek ve dezenformasyon azaltılacak. Platformların yasa dışı içeriğin çevrim içi yayılmasıyla temaslı riskleri ele almak için ek tedbirler alması gerekecek.
YASA DIŞI IÇERİKLE MÜCADELE
Platformların kullanıcıların yasa dışı içeriği işaretlemesine ve buna karşı süratli bir halde harekete geçmesine imkan tanıyan bir sisteme sahip olması kural olacak.
Ayrıca platformların dezenformasyonun yayılmasını önleyecek ve hizmetlerinin geçersiz hesaplarla kullanımını engelleyecek tedbirler alması da mecburî olacak.
Dijital şirketlerin yasal yükümlülüklere ahenkleri bağımsız biçimde denetlenecek.
KURAL İHLALİNE PARA CEZASI
Kural ihlalinde bulunan dijital platformlara global cirolarının yüzde 6’sına varacak düzeyde para cezaları uygulanabilecek. İhlallerin tekrarı durumunda kelam konusu dijital platformların AB’deki faaliyetine son verilebilecek.
Hazırlanan büyük platform listesi gerekli görüldüğünde daha da genişletilecek. Bu basamakta en büyük platformlar için geçerli olan yeni kurallar, 6 ay sonra bütün dijital hizmetlere yayılacak. Lakin küçük dijital firmalar büyükler kadar katı kurallara tabi tutulmayacak.
ALIŞVERİŞ SİTELERİ YENİ KURALLARA KARŞI
Almanya merkezli Zalando ile ABD merkezli Amazon firmaları yasa kapsamında “Çok Büyük Çevrimiçi Platform” olarak tanımlanmaları nedeniyle farklı ayrı türel süreç başlattı.
Avrupa’nın en büyük sanal alışveriş sitesi Zalando, haziran ayında yeni kurallara karşı AB’nin en yüksek hukuksal merci olan Avrupa Adalet Divanı’na başvurdu.
Zalando, yeni yasa kapsamında sistemik riskleri yönetmekle yükümlü çok büyük dijital platform olarak tanımlanmasına itiraz etti.
Şirket, iş modelinin büyük kısmının perakende niteliği taşıdığını, 3’üncü taraflardan gelen ziyanlı yahut yasa dışı içeriği yayma konusunda sistemik bir risk oluşturmadığını tez etti.
ABD firması Amazon da geçen ay bu kurallara karşı başka bir tüzel süreç başlattı. Firma, AB’nin çok büyük sanal platform tarifine uygun olmadığı ve haksız biçimde amaç alındığı görüşüne sahip.
Bu tüzel süreçlerin yakın vakitte sonuçlanması beklenmezken, Avrupa genelinde yeni kurallar bu hafta uygulamaya girecek.
Öte yandan Avrupa piyasası çok büyük ve karlı olduğu için şirketler buradaki gelirlerini kaybetmek istemiyor.
AB kurallarına uyulmaması halinde yüksek para cezaları ve kapatılma riski olması nedeniyle dijital platformlar yeni kurallara uygun davranacak.
