ABD’nin aktif fikir kuruluşlarından Foreign Policy Research Institute (Dış Siyasetler Araştırma Enstitüsü) ‘Doğu Akdeniz doğalgaz siyasetlerinde uzun ve sıcak bir yaz” başlıklı bir tahlil yayınladı. Enstitünün üst seviye isimlerinden Joshua Krasna imzalı tahlilde dünyadaki doğal gaz fiyatlarının yükselmesi ve Avrupa pazarının Rusya’dan bağımsız bir doğalgaz akışı sağlama talebi münasebetiyle Doğu Akdeniz’de “doğal gaz savaşları yaşanmaya başladığı” argümanına yer verildi.
BORU ÇİZGİLERİ YETERSİZ
Doğu Akdeniz’de varlıklı güç yatakları bulunmasına rağmen yetersiz boru çizgileri olması ve doğalgazın sıvılaştırılması için kâfi tesis imkanına sadece Mısır’ın sahip olmasının büyük sorun oluşturduğuna dikkat çekilen tahlilde İsrail ve Güney Kıbrıs Rum Bölümü’nün (GKRK) yeni tesisler açma teşebbüsünde bulundukları bilgisine de yer verildi.
YAKINLAŞMALARIN SEBEBİ DOĞALGAZ
Bölgedeki doğalgazı üretme ve taşıma yarışının “beklenmedik politik yakınlaşmalar doğurduğu” bilgisine yer verilen yazıda GKRK, Mısır, İsrail, Yunanistan, Lübnan ve Türkiye’nin bu yarışta daima yeni atılımlar yapmak zorunda kaldıklarına değinildi. Tahlilde yer alan bilgilere nazaran doğalgaz yarışı içinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, New York’ta İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile görüşürken, Netanyahu da GKRK Başbakanı ile adada görüşme gerçekleştirdi. Fikir kuruluşunun New York’taki BM kulislerinden elde ettiği bilgilere nazaran bu buluşmaların temel sebebi doğalgaz!
TÜRKİYE-MISIR TANSİYONUNUN TEMELİ
Doğalgazın bölgede dış siyasetleri baştan sona değiştirdiği söz edilen yazıda Mısır ile Türkiye’nin ortasındaki tansiyonun temel sebebi olarak da bu kaynağın ortaya çıkarılmasındaki uyuşmazlıklar olduğuna vurgu yapıldı. Türkiye’nin doğalgaz kaynakları için kendi münhasır ekonomik bölgeleri ilan ettiği alanların GKRK’nin kabul ettiği alanlarla çatışmasının en çok Mısır’ı etkilediği tezi da tahlilde yer verildi.
TÜRKİYE OLMADAN GERÇEKÇİ PROJE OLAMAZ
Analizdeki bilgilere nazaran ABD güç dalı yöneticileri İsrail’in doğalgazını GKRK’den Yunanistan’a ve buradan da İtalya ve hasebiyle AB’ye ulaştıracak ‘EastMed Doğalgaz Sınırı Projesi’ne artık “ölü bir proje” gözüyle bakmaktalar. ABD güç bölümü uzmanları ayrıyeten denizaltından Türkiye olmadan gerçekleşecek bir doğalgaz çizgisi projesinin, fiyatlar 2021 yılı öncesine gelirse fonksiyonsuz kalacağını ve Türkiye olmadan en az 6 milyar avroya mal olacağı görüşündeler. Tahlilde AB’nin ayrıyeten yeşil güce geçiş projesini hızlandırması münasebetiyle da bölge ülkelerinin vakit kazanabilmek için Türkiye’yi kesinlikle “taşıyıcı ülke olarak hesaba katmak zorunda oldukları” ikazında bulunulmakta.
TÜRKİYE GÜÇLÜ GÜZERGAH OLARAK GÖRÜLÜYOR
Analizde Türkiye’nin bu doğalgaz stratejisi içindeki pozisyonuna ayrıyeten yer verildi. Türkiye’nin GKRK ve İsrail’le olan gergin münasebetleri hasebiyle 2022 yılına kadar “doğalgaz oyununun dışında tutulduğu” lakin Türkiye’nin münhasır bölge ilan ettiği alanlarda sondaj çalışmaları yapması ve İsrail ile bağlantılarını düzeltmesinin akabinde güçlü seçenek durumuna kavuştuğu bilgisine yer verildi. ABD’deki bölüm uzmanlarının değerlendirmelerine göre İsrail, Türkiye’yi Doğu Akdeniz doğalgazının tıpkı anda AB’ye, Kafkaslara ve Orta Asya’ya aktarabilecek güçlü bir güzergah olarak görmekte. Yine de Türkiye’nin GKRK ile gergin bağlantıları hasebiyle iki ülke şimdi bu istikamette bir adım atabilmiş değiller.
İBRE TÜRKİYE’YE DÖNÜYOR
Diğer yandan tahlilde yer alan kulis bilgilerine nazaran İsrail güç dalı ve dış siyaseti da ikiye bölünmüş durumda. Ülkede bir kısım Yunanistan ve GKRK ile ilerlemeyi önerirken öbür kısım ise Türkiye alternatifi üzerinden ihracatın sağlanması fikrindeler. Fakat son gelişmeler Türkiye lehine dönmeye başlamış durumda. Tahlildeki bilgilere nazaran İsrail Güç Bakanı Israel Katz’ın Türk ve Mısırlı mevkidaşlarıyla yaptığı görüşmeler ve ABD’nin bölgedeki ilgileri olağanlaştırma için atadığı arabulucu, eski Büyükelçi Dan Shapiro ile bir ortaya gelmesinin art planında Türkiye seçeneğinin ağır basması bulunmakta.
