Batı Anadolu’da kurulan 12 Aiol Kenti’nden biri olan, Yunusemre ilçesi Yuntdağıköseler Mahallesi yakınındaki 2 bin 700 yıllık geçmişe sahip Aigai Antik Kenti’nde, 2023 yılı hafriyat çalışmaları başladı. Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Yunusemre Belediyesi, Aliağa Belediyesi ve İzmir Büyükşehir Belediyesi sponsorluğunda başlayan çalışmalar, antik kentin tarihi yollarının açığa çıkarılması ve Athena Tapınağı bölgesinde ağırlaştı. Hafriyatlarda, kentin çöplüğü olarak bilinen çukurda başta olmak üzere antik kentte yüzlerce kandil bulundu. Tarihe ışık tutan, en yenisi 1800 yıllık, en eskisi 2 bin 500 yıllık yüzlerce kandilde yakıt olarak zeytinyağı kullanıldığına dair bulgulara ulaştı.
‘ZEYTİNYAĞINI KANDİLLERDE YAKIT OLARAK VE BEDENİ YAĞLAMAKTA KULLANIŞLAR’
Aigai Antik Kenti’nde süren kazılara başkanlık eden Manisa Celal Bayar Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Lideri Prof. Dr. Yusuf Sezgin, “2023 yılı çalışmaları mayıs ayı ortalarında başladı ve faal olarak devam ediyor. Bu yıl antik yolları açığa çıkarma ve Athena Tapınağı kısmında çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Kentte 2004 yılından beridir çalışmalar ağır bir formda devam etmektedir. Hafriyatlarda elimize çok sayıda kandil geçti. İnsanoğlunun en temel gereksinimlerinden biri barınma. Barınma gereksiniminin bir karşılığı da aslında aydınlatma gereksinimi. Gece karanlığında meskenleri aydınlatmak temel muhtaçlık. Birçok kandil, bilhassa 2015 yılında kentte kazdığımız bir çöp çukurunda ele geçti. Parçalanmış ve bozulmuş olan kandiller çöpe atılmıştı, biz de restore ettikten sonra elimize birçok kandil geçti. Bu kandillerde kullanılan yakıt ise temel olarak kullanılan zeytinyağı. Yani bizim günümüzde aklımıza gelmeyen bir şey lakin temel olarak Antik devirde zeytinyağı 2 yerde kullanılıyor. Birincisi kandillerde yakıt olarak aydınlanmada, ikinci olarak da bedeni yağlamak için. Mutfakta ise daha az kullanılıyor. Bu kandiller bize çok şey söz ediyor. Antik kentin toprağı zeytinyağı yetiştiriciliği için uygun lakin bir yandan da şunu söylemeliyim, en çok karşılaştığımız menengiç (çitlembik) ağacı. Yakın tarihe kadar kullanımda olan, antik kente yakın birçok bölgede menengiç yağı çıkaran atölyeler var. Temel olarak yemeklerde menengiç yağı kullanıyorlar. Zeytinyağı bizim bildiğimiz üzere yemeklerde değil daha çok yakıt olarak kullanılıyor” dedi.
Ellerinde çok daha fazla güzel korunmuş kandil olduğunu belirten Prof. Dr. Sezgin, “Bunlar Manisa Müzesi’ndeler. Manisa Müzesi açıldığı vakit bu eserler sergilenecek” diye konuştu.
