Osmanlı Sultanı 1. Ahmed’in buyruğuyla 1615 yılında Cünûnî Ahmed Dede tarafından kurulan, 1925 yılında kanunla kapatıldıktan sonra bir mühlet farklı gayelerle kullanıp, mukadderatına terkedilen ve türbe dışındaki kısımları yok olan Bursa Mevlevihanesi, Büyükşehir Belediyesi tarafından birinci günkü özgün kimliğiyle tekrar ayağa kaldırıldı. ‘Semahane’, ‘Türbe, Meydan-ı Şerif ve Matbah-ı Şerif’ ve ‘Dedegan Hücreleri ve Selamlık’ olmak üzere 3 kısımdan oluşan yapı, özgün kimliğiyle Bursa’ya kıymet kattı. Mevlevihane’nin bilhassa Semahane kısmındaki tavan işlemeleri ve ahşap oymaları göz kamaştırırken, Matbah-ı Şerif kısmı Mevlevilik kültürünün tüm taraflarıyla anlatıldığı bir müzeye dönüştürüldü. Dedegan Hücreleri ve Selamlık kısmında Uludağ Üniversitesi işbirliğiyle uzmanlık düzeyinde musiki ve çizgi derslerinin verileceği Mevlevihane, haftalık sohbet programları, sema şovları, musiki ve çizgi dersleri ile Mevlevi kültürünün tüm tarafları ile yaşatılacağı bir merkez oldu.
Bursa’nın tarihi ziynetlerine yeni bir halka olarak eklenen Bursa Mevlevihanesi’nin resmi açılışı, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un da katıldığı merasimle yapıldı.
BURSA BİR DÜŞ ŞEHİRDİR
Bursa Mevlevihanesi’nin açılış merasiminde konuşan Bursa Büyükşehir Belediye Lideri Alinur Aktaş, “Bursa’nın gecesi başka hoş, gündüzü başka; yazı başka hoş, kışı farklı. Baktığınız her noktada binlerce yıllık yaşanmışlık adeta canlanıyor. Sokaklarında gezinirken bir yanda Orhan Gazi’nin kuruluş günlerinde gök kubbeye yükselen nevbetlerini dinliyorsunuz, bir yanda Evliya Çelebi’nin hayranlıkla bakan gözlerine denk geliyorsunuz, bir yanda Osman Hamdi Bey’in tablosuna yansıttığı resmi temaşa ediyorsunuz, bir yanda da Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Bursa’yı metheden satırlarını ve mısralarını okuyorsunuz. Kısacası Bursa hoş kent. Tarihî mirasımıza sahip çıkmak, korumak ve geleceğe aktarmak da bizim asli vazifemizdir” dedi.
TARİH AYAĞA KALKIYOR
Ecdada ve tarihe hürmet kapsamında yaptıkları çalışmalardan örnekler veren Lider Aktaş, Tarihî Çarşı ve Hanlar Bölgesi’nde 40 yıllık bir hayali gerçekleştirdiklerini, Zindan Kapı, Tophane Meydanı, Saat kulesi, İznik surları üzere pek çok onarım projesini hayata geçirdiklerini vurguladı. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın da takviyeleriyle İznik’in 2024 yılında UNESCO Daimi Listesi’ne girdiğine şahit olmak istediklerini kaydeden Lider Aktaş, Bursa’nın 2022 Türk Dünyası Kültür Başşehri ilan edilmesindeki dayanakları nedeniyle Bakan Mehmet Nuri Ersoy’a teşekkür etti.
BU AŞK BURSA’YI SARACAK
Açılışı yapılan 400 yıllık Bursa Mevlevihanesi’nin 98 yıl evvel sırlanmasının akabinde mescit, karakol, askeri depo ve son olarak su deposu üzere farklı fonksiyonlar için kullanıldığını söz eden Lider Aktaş, “Bu sevgi, aşk ve muhabbet Bursa sokaklarına dalga dalga yayılacak. Bursa Mevlevihanesi’nin tekrar inşa ve ihyası için uğraş gösteren Prof. Dr. Mustafa Kara hocamıza ve Safiyyüddin Erhan Beyefendiye teşekkür ederim. Bütün bu süreçte yaptığı akademik çalışmalarla bize yol gösteren, yarınlara miras kalması için ‘Bursa Mevlevihanesi’ isimli yapıtı hazırlayan Prof. Dr. Hasan Basri Öcalan’a şükranlarımı sunarım. Bursa Mevlevihanesi son Postnişini Mehmed Şemseddin Efendi’nin dördüncü jenerasyon torunu Nesibe Günalp Kal hanımefendi, Bursa Mevlevihanesi’ne ve Mehmed Şemseddin Dede’ye ilişkin 133 yapıtı bağışladı, kendilerine hassaten teşekkür ederim. Ayrıyeten Bursa Mevlevihanesi için aylardır semazen yetiştirme noktasında büyük katkıları olan Postnişin Fahri Özçakıl’a; Mevlevihane’deki çalışmalarından ötürü Hattat Hüseyin Kutlu hocamıza ve öğrencisi Ömer Yıldız’a; mutrib grubundaki çalışmaları için Doç. Dr. Zinnur Kanık’a teşekkürlerimi sunarım. Mevlânâ Hazretleri’nin vuslatının 750’nci yıl dönümü olan 2023 yılı, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından genelgeyle ‘Mevlânâ Yılı’ ilan edildi. Bursa Mevlevihanesi’nin tekrar inşasının bu değerli yıla denk gelmesi de tarihe not düşmek bakımından ayrıyeten kıymetli. Bursa Mevlevihanesi’nin ihyasında emeği geçen pahalı isimlere, mesai arkadaşlarıma, kurum ve kuruluşlara farklı ayrı şükranlarımı sunuyorum. 750. vuslat yıl dönümünde Hazreti Mevlânâ’yı da rahmet ve hürmetle yâd ediyorum” diye konuştu.
MANEVİ YOL GÖSTERİCİLİK
Mevlevîliğin, Mevlana Hazretlerinin manevî yol göstericiliğini, bir merkez etrafında kurumsal hale getirme uğraşıyla ortaya çıktığını söz eden Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy da Mevlana’nın oğlu Sultan Veled’in tasvibi ve Hüsameddin Çelebi’nin takibiyle Konya’da inşa edilen türbenin, Mevlana Hazretlerinin aziz naaşını saklamasının yanında birinci Mevlevî Dergâhı olma özelliği taşıdığını vurguladı. Mevlevîhaneler tarih boyunca, toplumun her kısmından insanın manevî hayatına etki ettiğini lisana getiren Bakan Ersoy, “Mevlevîlik tabir-i caizse, hem iç hem de dış hoşluğa odaklanmıştır. Böylelikle müntesipleri bir yandan kâmil insan olurken, başka yandan da hoş sanatlara verilen kıymetle dergâhlardan pek çok sanatkâr yetişmiştir. Bilhassa musıki alanında Nutkî, Osman Selâhaddin, Kutbünnâyî Osman, Selim, Abdülbâki Nâsır, Hamâmîzâde İsmâil, Ahmed Celâleddin, Zekâî ve, Fahreddin Dedelerle Itrî, III. Selim ve Rauf Yektâ Beyefendi iz bırakmış isimlerdir. Lakin bu eğilim; Mevlevîliğin, dergâha kapanıp dışarıyla ilgilenmeyen bir yapı olduğu zannı da uyandırmamalıdır. Çünkü, Hz. Mevlana’dan feyzle devletin dirliği, milletin huzurunu temel alan Mevlevîlik, ülkenin bekası için her vakit hassas olmuştur. Devlet, millet her zora düştüğünde, mesela bilhassa 18 ve 19’uncu yüzyıllarda peş peşe savaşlar yaşanırken, Mevlevî dergâhları toplumsal dayanışma ve yardımlaşma vazifesi üstlenmiştir. I. Dünya Savaşı’nda; tren sınırına yakın Yenikapı Mevlevîhânesi’nde bir hastane kurulmuş, Galata Mevlevîhânesi’nde yardım toplanmış, Kıbrıs ve Girit üzere adalardaki Mevlevîhâneler, zulüm gören Müslümanlar için bir sığınak, Anadolu’ya bir geçiş noktası olmuş, ‘Mücâhidîn-i Mevlevîyye Alayı’ ismini taşıyan istekli alayı Filistin cephesinde çarpışmıştır” diye konuştu.
AŞK, MÂARİFET VE HİZMET
Mevlevîlik’te tarikat aslının, aşk, beceri ve hizmet olduğunu kaydeden Bakan Ersoy, “Mevlana Hazretleri’nin nezdinde en kutsî görev çalışmak olduğundan, dergâhta ilerleyebilmek hizmete endeksliydi. Bir yandan manevî seyahatte derinleşilirken başka yandan da hem dergâh içi günlük işler görülür hem de bir sanatta ihtisas sahibi olunmaya uğraş gösterilirdi. İşte içinde bulunduğumuz Bursa Mevlevîhanesi de bütün bu özellikleri bünyesinde taşıyan bir dergâhtı. 1615 yılında, Sultan I. Ahmed’in isteğiyle Cünûnî Ahmed Dede tarafından inşa edilen dergâh, gerek Bursa’nın gerekse Bursa dışından gelenlerin manevî hayatını olgunlaştırırken, hoş sanatlar alanında da bir mektep görevi gördü. Burada, dört asır boyunca; semâ, meşkler, çizgi, tehzîp, duvar ve tavan işlemeciliği, ahşap oyma alanlarında incelikli çalışmalar yapıldı. Bursa Mevlevîhânesi’ne gösterdikleri ilgiden, ihtimamdan ötürü Bursa Büyükşehir Belediyesi’ne, Sayın Lider Alinur Aktaş ve çalışma takımına, bu güzide yere emek veren emekçi, usta ve sanatçı arkadaşlarıma şükranlarımı sunuyorum. Mevlana Hazretlerini bir sefer daha rahmetle anıyorum” dedi.
Törende kelam alan Bursa Valisi Mahmut Demirtaş da 98 yıl ortadan sonra Bursa’nın kadim miraslarından Mevlevihanenin tekrar ihyası çalışmalarını gerçekleştiren Bursa Büyükşehir Belediye Lideri Alinur Aktaş’a teşekkür etti. Bursa’nın tarih boyunca ilim, irfan ve sanat dünyasına kucak açtığını tabir eden Demirtaş, “14. yüzyıl Bursa’sı üretim ve ticaretin olduğu kadar tasavvufun da merkezi haline gelmişti. Tasavvuf terbiyesinin en hoş uygulamaları bu merkezlerde gerçekleştirilmiştir. Bu yerlerde ihya edilen o gönüllerle kentin natürel hoşluğu taçlandırılmıştır. Bursa Mevlevihanesinde eski günlerde olduğu üzere terbiye ocağı yanmaya devam edecektir. Güzel olmasını diliyorum” dedi.
Hz. Mevlana’nın 22. jenerasyondan torunu Esin Çelebi Bayru ise, “Hz. Mevlana’nın dediği üzere ‘madem ki bir ağaç diktin onu sula’. İşte maddi manevi çalışmaların karşılığını bulması gerekir. Bu gönül ve kültür yerinin hedefi doğrultusunda, ehil bireylerin ellerinde kültürümüzü yaşatması ve insanımıza yararlı olması en büyük dileğimiz ve duamızdır. Bursa Mevlevihanemizin 400 yıllık tarihinde yine beden bulmasında katkıları bulunan tüm dostlara, isimsiz kahramanlara çok teşekkür ederim” dedi.
Konuşmaların akabinde Bursa Büyükşehir Belediye Lideri Alinur Aktaş, Bakan Ersoy’a günün anısına ipek tabloya nakşedilmiş Bursa Mevlevihanesi’nin yepyeni minyatürünü armağan etti.
Daha sonra Bakan Ersoy tarafından Mevlevi geleneği olan çerağ uyandırma ritüeli olarak kandil yakıldı. Kültür Bakanlığı Konya Türk Tasavvuf Müziği ve Bursa Mevlevihanesi Postnişini Fahri Özçakıl, çerağ uyandırma gülbankı okudu. Okunan duaların akabinde Prof. Dr. Mustafa Kara ve Sayfiyüddin Erhan tarafından hazırlanan ebcetli kitabe protokol tarafından duvara asıldı. Daha sonra Bakan Ersoy ve protokol tarafından mevlevihanenin ve müzenin açılış kurdelesi kesildi.
Ardından Mevlevihane içerisinde sema ayini düzenlendi. Sema mukabelesinin başında postnişin Fahri Özçakıl bulundu.
