İlmî, irfânî, akademik, toplumsal ve kültürel çalışmaları ile geçtiğimiz yüzyılda derin izler bırakan; başta “Hacı Bektâş-ı Velî ve Makâlât” olmak üzere birçok yapıtı bulunan Mahmud Es’ad Coşan’ı yâd etmek üzere, kendisinin dünyaya geldiği Çanakkale’de bir sempozyum düzenlendi.
Doğumlarının hicri 88. yıl dönümü vesilesiyle açılışı 27 Ağustos Pazar sabahı Gelibolu Azepler Namazgâhı’nda yapılan sempozyumun oturumları Çanakkale’de icra edilirken, hatim duasının da yapılacağı Yâd özel programı ise 29 Ağustos Salı Çanakkale’nin Ayvacık ilçesi Ahmetçe köyünde gerçekleştirilecek.
GENİŞ İŞTİRAKLİ SEMPOZYUM
28 Ağustos 2023 Pazartesi Çanakkale’deki Kongre Merkezinde gün boyunca devam eden sempozyumun açılış panelinde Prof. Dr. Mustafa Uzun, Yusuf Kaplan, Prof. Dr. Mehmet Akkuş, Prof. Dr. Osman Türer ve Prof. Dr. Ali Yılmaz, farklı taraflarıyla Mahmud Es’ad Coşan hocamızı anlattılaçılış panelinin oturum başkanlığını yapan Prof. Dr. Mustafa Uzun, Mahmud Es’ad Coşan’ın insan yetiştiren istikametine vurgu yaparak kendisinin bir dava adamı olduğunu belirtti. Uzun, “Türkçeyi bu kadar yeterli kullanan ve Arapçayı çok âlâ bilen biri olarak hocamız bir Kur’an meali hazırlasaydı nasıl olurdu diye düşündüm fakat nasip başka yapıtları oldu” dedi.
İlk kısımda konuşan Yusuf Kaplan ise Mahmud Es’ad Coşan’ın, yayınladığı İlim ve Sanat Mecmuasının özel bir ehemmiyeti olduğunu bu adımın İslam’ın entelektüel damarı canlandırmasına katkı sağladığını belirtti. Kaplan ayrıca Es’ad Coşan’ın; Ehl-i Sünnet ve Sünnet-i seniyye vurgusu ile birlikte ‘Kur’an asıldır, Sünnet usuldür’ kelamının epey manidar olduğunu dile getirdi. Es’ad Coşan’ın öncü bir nesil yetişmesi için çalıştığını hatırlattı.
57 akademisyenin bildirimleri ile icra edilen, eş vakitli 4 oturumla farklı salonlarda gerçekleştirilen sunumlarda, Mahmud Es’ad Coşan’ın ilmî, stratejik, dînî, toplumsal, siyasî ve akademik çalışmaları değerlendirildi.
1. OTURUM
Birinci oturumda konuşan Prof. Dr. Celal Türer, “Teori-Pratik Münasebeti Bağlamında Manevî Dönüşüm; Mahmud Es’ad Coşan’ın Ahlâk Anlayışı” başlıklı sunumunda Mahmud Es’ad Coşan’ın insanın yetkinleşmesini ahlâk tecrübeleri üzerinden kıymetlendiren yaklaşım üzerinde durdu. Prof. Dr. Bayram Ali Çetinkaya, “Es’ad Coşan’ın Toplumsal ve Siyasal Projesi” başlıklı bildiriminde, hocamızın cemiyetin toplumsal ve kültürel bilinçlenmesine yönelik uğraşı sebebiyle üniversiteden erken emekliye ayrıldığını, akademisyen kimliğinin yanı sıra sohbetleri, yapıtları, yayıncılık çalışmaları ile toplumun tüm katmanlarına hitap ettiğini vurguladı.
İlk oturumun bir başka konuşmacısı olan Dr. Avukat Kemal Ataman, “Bir Stratejisyen Olarak Mahmud Es’ad Coşan” başlıklı sunumunda, kendisinin eğitimden ticarete, ilimden sanata, aileden devlete, beşerden etrafa, endüstriden teknolojiye, turizmden spora, sağlıklı ömürden ferdî gelişime, kültürden irtibata, hoş ahlâktan salih amellere geniş bir yelpazede özgün fikirler, planlar, prosedürler ve stratejiler ortaya koyduğunu belirtti.
“İskenderpaşa ve Mahmud Esad Coşan’ın Kültürel Mirası” üzerine bildirimde bulunan Prof. Dr. Emin Yaşar Demirci; Coşan’ı farklı ve değerli kılan konunun, kendisinin devraldığı geleneği istikamet üzerinde yenilenerek günümüze ulaşmasını sağlamış olmak olduğunu belitti. Es’ad Coşan’ın yapıtları ve deneyimlerinin günümüz dünyasında değişime uğramış tüm yapılar için yol gösterici olacağını vurguladı.
İlk oturumun eş vakitli olarak devam eden öbür oturumlarında; Prof. Dr. Gürkan Öztürk, “Mahmud Es’ad Coşan’ın Zihinsel Berraklığı ve Telaffuzlarının Netliği”; Dr. Murat Ayar, “Mahmud Es’ad Coşan’ı Ahlaki Pahalarla Okumak”; Dr. Mahmut Tokaç, “Mahmud Es’ad Coşan’ın Sıhhate Bakışı”; Prof. Dr. Bekir Kayacan, “Modern Çevrecilik Anlayışı”; Dr. Mimar Mustafa Meblağ, “Mahmud Es’ad Coşan’ın Kültür Sanat, Mimarlık Yaklaşımı ve Tavsiyeleri”; Dr. Mustafa Yılmaz, “Mahmud Es’ad Coşan’ın Eser ve Sohbetlerinde Üslup, Lisan ve Anlatım”; Cihat Demirci, “İslam Mecmuası Başmakalelerinin Analizi”; konularında bildirimlerini sundular.
2. OTURUM
Sempozyumun ikinci oturumunda yüklü olarak Mahmud Es’ad Coşan’ın eserleri üzerinde duruldu.
Prof. Dr. Ahmet Ögke, Hacı Bektâş-ı Velî, Bektâşîlik ve Makâlât; Prof. Dr., Ali Öztürk, “Hatiboğlu Muhammed”; Prof. Dr. Doğan Kaplan, “Mahmud Es’ad Coşan’ın Alevîlik-Bektâşîlik Çalışmalarına Akademik Katkıları”; Dr. İsmail Taş, “Makâlât ve Bahrü’l-hakâik” eserleri üzerlerine sunumlar yaptı.
İkinci oturumun öbür salonlarında da “Edebiyat ve Kültür Tarihçisi Kimliğiyle Mahmud Es’ad Coşan”, “Mahmud Es’ad Coşan’da Türkçe Hassasiyeti”;, “Görüntülü ve Kelamlı Hadis Şerh Edebiyatı”, gibi birtakım bahislerde bildiriler sunuldu.
3. OTURUM
Sempozyumun üçüncü oturumunda, Dr. Ömer Dilmen, “Mahmud Es’ad Coşan’ın Üstlendiği Tasavvufî Misyon” konusuna değinirken, Doç. Dr. Hamdi Kızıler, “Gelenekten Geleceğe Tasavvuf” Anlayışı”; Prof. Dr. Mustafa Şentürk, “Kur’an ve Tefsir Anlayışı”; Prof. Dr. Hüseyin Çelik, “Kur’an-Sünnet İlişkisi”; Prof. Dr. Ahmet Erhan Şekerci, “Mahmud Es’ad Coşan Kanısında İnsan ve Eğitimi”; Prof. Dr. Tahir Yaren, “Tefekkür” üzerine bildirimlerde bulunurken Özbekistan İlimler Akademisi’nden Doç. Dr. Şerzadhan Mahmud, “Mahmud Es’ad Coşan’ın Tarih Görüşü”; Mirza Kencebek, “Es’ad Coşan’ın Âlemşümûl Niyetleri ve Özbek Tasavvufî Öğretisindeki Rolü”; Prof. Dr. Nadirhan Hasan, “Es’ad Coşan’ın Özbek Türkçesi’ne Yapılan Kitap Çevirileri ve Etkileri” başlıklarında sunumlar yaptı.
DEĞERLENDİRME
Sempozyumun kıymetlendirme ve kapanış konuşmasını yapan Doç. Dr. Necdet Yılmaz, Mahmud Es’ad Coşan’ın Gümüşhanevi Hz., Ahmet Yesevi üzere değerli zatlar hakkında sempozyumlar organize ettirdiğini hatırlattı. Yılmaz, “Hocamız, halkın tasavvuf düzeyini yükselttiği üzere akademik kesiti de tasavvufla buluşturmuştur” diyerek şöyle devam etti:
“Kadir değer bilen toplumlar içinde kadir değer bilen beşerler yetişir, değer bilecek beşerler ortaya çıkar. Geçmiş kıymetlerimizi tanımak ve tanıtmak yeni kuşağımız için örnek teşkil eder. İnsan model arayışındadır. Bu model müspet yoldan karşılanmazsa olumsuz taraftan karşılanır. Hocamız bu durumdan hareketle her bir ilin, bölgenin orada yetişmiş değerlerini tespit ederek onlarla ilgili
programlar yapmasını tavsiye etmiştir. Kahramanları, bedelleri, yiğit, yılmaz pahaları olmayan toplumlar mitolojik kahramanlar üretmiştir. Biz de kıymetlerimizi koruyup tanıtabilmeliyiz.”
“Mahmud Es’ad Coşan üzere bir bedeli evvel Çanakkale’ye akabinde tüm Türkiye’de ve Dünyaya tanıtmamız gerek. Hakikaten kendilerinin Avustralya’ya uzanan çalışmaları da hizmet anlayışının tezahürüdür.” diyen Yılmaz, Mahmud Es’ad Coşan Hocamızın 3 sembolü olduğunu birinci örneğin sahabe Müslümanlığı; başkalarının de cengaver ve Peygamber ( SAS.) aşığı olarak O’nun mefkuresini yerine getirmeye çalışan ve bunu başaran Fatih Sultan Mehmet ve irşad çalışmalarıyla da Abdülehad-ı Nuri Efendi olduğunu belirtti.
Sempozyumda sunulan tüm bildirilerin kitap haline getirilerek yayınlanacağı belirtildi.
Sempozyum oturumları Akra Media Youtube sayfasından izlenebiliyor.
YÂD ÖZEL PROGRAMI AYVACIK AHMETÇE KÖYÜNDE
Son aktiflikte Mahmud Es’ad Coşan’ın Hicrî takvime nazaran doğumlarının 88. Yıl dönümü olan, 29 Ağustos Salı günü (13 Safer 1445) Çanakkale’nin Ayvacık ilçesi Ahmetçe köyünde, Kur’ân-ı Kerîm tilavetinin akabinde Yâd günü vesilesiyle Türkiye’de ve dünyanın farklı ülkelerinde okunan hatimlerin duası yapılacak.
