Emeklilikte yaşa takılanlar düzenlemesi kapsamında borçlanma ya da çalışarak emeklilik primini tamamlayamayanlara toptan ödeme yapılıyor. Sosyal Güvenlik Kurumu’nca yazılı başvuranlara yatırılan primler iade ediliyor. Emeklilik yaşını dolduranlar prim iadesi hakkından yararlanabilir.
Sadece çalışandan kesilen, uzun vadeli sigorta kollarını (malullük, yaşlılık, ölüm) söz eden primler iade edilir. Patron hissesi, sıhhat sigortası hissesi ve İşsizlik Sigortası Fonu için kesilen prim iade edilmez.
Prim iadesi birincisi toptan ödeme ve ikincisi de birden fazla patron yanında yapılan çalışmalarda prime temel yarar üst hududunun aşılması durumunda yapılır. Toptan ödeme; emeklilik için aranan yaş şartlarından yaş kaidesini sağlayıp kâfi prim ödeme gün sayısına sahip olmayan sigortalılara yapılır.
Tavanı aşan çıkarlara ait prim iadesi çabucak yapılabilirken, toplu ödeme emeklilik yaşı doldurulduktan sonra yapılabilir. Yaşı doldurup prim ödeme gün sayısını doldurmayanlar bulundukları bölgedeki toplumsal güvenlik merkezlerine yazılı talepte bulunarak ödedikleri prim fiyatını topluca alabilir.
SGK’nın prim iadesine ait merak edilen soruların cevapları şöyle:
1- Prim iadesi için nereye ve nasıl başvurmak gerekiyor?
Emeklilik için gereken prim ödeme gün sayısını dolduramadığı için yatırdığı primi iade almak isteyenlerin bağlı bulundukları toplumsal güvenlik merkezi yahut vilayet müdürlüğüne yazılı talepte bulunması gerekiyor. Sigortalının vefatı halinde hak sahipleri de toptan ödeme için başvurabilir.
Bağ-Kur’lu bir kişi vefat 1780 prim günü bulunuyorsa bu kişinin hak sahibi mevt aylığı alamıyor, lakin bu mühlet için ödenen primleri topluca alabiliyor. Türk vatandaşlığından çıkarılanlar prim iadesi alamıyor.
2- Prim iadesinde yaş şartı var mı?
Primlerin toptan iadesi için bu şartlardan yaş kuralını sağlamak zarurî. Emekli geri ödemesi sigortalıların emeklilik için gerekli yaş kaidesini doldurduğu halde prim ödeme gün sayısı yahut sigortalılık müddetini tamamlayamadığı için aylık bağlanamaması durumunda prim ödemesinin toplu olarak iadesi manasına geliyor.
Yeterli prim gün sayısı dolmayan sigortalılar yaşı doldurduysa prim parasını topluca alabilir. Yaşı dolup prim gün sayısını doldurmayanlar bağlı oldukları toplumsal güvenlik merkezi, vilayet müdürlüğüne yazılı başvurarak ödedikleri prim fiyatını toplu olarak alabilir. Ayrıyeten malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamamış prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık mühletini doldurmamış olması gerekiyor.
3- Personel ve patron primleri birlikte mi iade ediliyor? İadede tıpkı sigorta çeşidinde olma mecburiliği var mı?
SSK’lı olup 2008’den evvel kendi ismine ödenen personel ve patron primi, bu tarihten sonra da yalnızca personel primleri için ödeme yapılıyor. Bağ-Kur kapsamında olanlarda ise tarih ayırımı olmadan ödenen bütün primler iade ediliyor.
Sadece çalışandan kesilen, uzun vadeli sigorta kollarını (malullük, yaşlılık, ölüm) tabir eden primler iade edilir. Patron hissesi, sıhhat sigortası hissesi ve İşsizlik Sigortası Fonu için kesilen prim iade edilmiyor. Birden çok işyerinde çalışıp yüksek prim ödeyenlerin fazladan ödediği primi geri alma hakkı bulunuyor. Birebir sigorta cinsinde olması gerekiyor. Uzun vadeli sigorta primlerinin yaşlılık aylığı bağlanamayan kısmı da iade ediliyor.
4- EYT kapsamında emekli olup çalışmaya devam edenler prim iadesi alabilir mi?
Emekli olduktan sonra sigortalı çalışmaya devam edenler için emekçi hissesi olarak yüzde 7.5 oranında prim kesilir. İşsizlik sigortası primi ise kesilmez. Bu nedenle, emekli çalışanların tavanı aşan çıkarlarının yüzde 15’i oranında değil, yüzde 7.5’i oranında prim iadesi yapılabilir.
5- Emekliliğe hak kazandım, tavanı aşan çıkarlara ait prim iadesi mümkün mü?
Prim iadesi toptan ödeme, birden fazla patron yanında yapılan çalışmalarda prime temel çıkar üst sonunun aşılması durumunda yapılıyor. Toptan ödeme; emeklilik için aranan yaş şartlarından yaş koşulunu sağlayıp kâfi prim ödeme gün sayısına sahip olmayan sigortalılara ödeniyor.
Tavanı aşan çıkarlara ait prim iadesi çabucak yapılabilirken, toplu ödeme emeklilik yaşı doldurulduktan sonra yapılabiliyor. Yaşı doldurup prim ödeme gün sayısını doldurmayanlar bulundukları bölgedeki toplumsal güvenlik merkezlerine yazılı talepte bulunarak ödedikleri prim fiyatını toptan alabilir.
6- İade edilen primler için faiz işletiliyor mu?
SSK, Bağ-Kur çalışanları açısından primin ilişkin olduğu yıldan itibaren müracaat tarihine kadarki mühlet için güncelleme katsayısı ile hesaplama yapılır. Lakin iade edilen primler için bir faiz uygulanmıyor.
7- Hizmet borçlanmasında primlerin bir kısmı alınabilir mi?
Hizmet borçlanması için ödenen sigorta primleri, SGK tarafından borçlanılan müddet dikkate alınarak emekli, dul, yetim aylığı bağlanması üzere rastgele bir süreç yapılmadıysa geri alınabilir. Bu durumda borçlanma iptal edilir. Ayrıyeten hizmet borçlanmasını iptal etmeden bir kısmı patrondan talep edilerek vergi matrahından düşülmesi yoluyla geri alınabilir.
8- Tavanı aşan primlerin iadesi için süreç nasıl işliyor?
Birden fazla patron yanında yapılan çalışmalarda prime temel çıkar üst hududunun aşılması durumunda primlerin iadesi mümkün oluyor. Burada tıpkı sigorta çeşidinde olmak ehemmiyet taşıyor. Primler çalışanın tabi olduğu sigortalılık hali için belirlenen prime temel çıkar üst hududu üzerinden hesaplanan meblağı aştığında ismine fazla ödenen meblağ Kurum’dan geri istenebiliyor.
