Uluslararası Para Fonu (IMF) 4. Unsur değerlendirmesi olarak isimlendirilen yıllık üye ülke ekonomik kıymetlendirme çalışmalarında görüşmeleri tamamladı. 25-29 Eylül tarihleri ortasında Türkiye’de görüşmelerde bulunan heyet birinci değerlendirmesine ait basın bülteni yayımladı. Burada 2024 enflasyonu yüzde 46,0 olarak iddia etti. IMF açıklamasında, siyaset faizlerinin piyasa faiz oranlarına kadar yükseltilmesi gereği savunuldu.
IMF’nin bu varsayımıyla, 2024 için siyaset faizi başta olmak üzere çok sayıda siyasete tesir edecek enflasyon oranına yönelik kestirimlerde farklılıklar ortaya çıkıyor. Hükümet metinlerinde resmi olarak 2024 enflasyonu yüzde 33 olarak hedefledi. TEPAV ise IMF metodolojisine uygun bir modele nazaran yüzde 39 olarak kestirim etmişti. 4. Husus gözden geçirmelerinde rutin olarak ülke heyetinin raporu İcra Yöneticileri Kurulu’na sunuluyor ve bu şurada kabul edildikten sonra yıllık rapor olarak açıklanıyor. Geçen yıl yıllık rapor Ocak ayında açıklanmıştı.
IMF: FAİZLER DAHA DA YÜKSELTİLMELİ
Türkiye Masası Şefi James P. Walsh’ın başkanlık ettiği heyetin gözden geçirme sonrası yaptığı değerlendirmede, iktisat yaklaşımdaki değişimin memnuniyetle karşılandığı ve olumlu sonuçlar vermeye başladığı belirtilirken, siyaset faizinin daha da yükseltilmesi gereği ileri sürüldü. Açıklamada, “Yetkililer mevcut siyasetlerdeki ivmeyi sürdürmelidir. Bu, enflasyonu düşürmeyi öncelikleyerek, beklenen-hesaplanan gerçek siyaset faiz oranını (ex-ante real policy rate) daraltıcı bölgeye getirmeyi, para ve kredi piyasalarının işleyişini güzelleştirmek için mali düzenlemelerin özgürleştirilmesine devam edilmesini ve mali açığın denetim altına alınmasını gerektirmektedir” denildi.
Politika değişikliğiyle büyümenin etkilendiği belirtilen değerlendirmede, 2023 büyüme kestirimi yüzde 4’ten yüzde 3,2’ye çekilirken, 2024 büyümesi ise yüzde 3,2 oranında olacağı varsayım edildi. Enflasyon ise 2023’de yüzde 69,1, 2024’te ise yüzde 46.0 oranında kestirim edildi. IMF değerlendirmesinde, cari açığın 2024’te GSYH’nin yüzde 3’üne, düşeceği iddiası yapıldı.
“POLİTİKADAN VAZGEÇİLME İHTİMALİ” RİSKLER ORTASINDA SAYILDI, LAKİN DÜŞÜK İHTİMAL OLARAK GÖRÜLDÜ
Türkiye iktisadının zelzeleye karşın direncini koruduğu ve büyümenin bundan etkileneceği, geleceğe yönelik enflasyon beklentisinin hala yüksek olması ve geçmiş enflasyona bağlı fiyat artışları nedeniyle enflasyonun yükselişi istikametinde baskının sürdüğü belirtildi. İktisada olan itimadın artmasıyla altına olan talepteki azalmanın düşmesi varsayımı belirtilen açıklamada, bu durumun Merkez Bankası rezervlerine güzelleşmeyi destekleyeceği kaydedildi.
IMF açıklamasında Türkiye’de tartışılan “politikalardan vazgeçilmesi” riski, diplomatik bir sözle riskler ortasında sayıldı lakin düşük ihtimal olarak değerlendirildi. Açıklamada, “(Genel) risklerin istikrarı aşağı taraflı. Yurt içi cephede temel risk, şu anda sürmekte olan siyaset değişikliğinin güçlü ivmesini kaybetmesi, inancın kaybedilmesi ve artan döviz talebi ve rezerv akışına yol açmasıdır” denildi. Dışsal olumsuz riskler ise emtia fiyatlarındaki yükseklik, ihracat pazarlarında talep yavaşlaması ve global finansal dengesizlik olarak sıralandı.
Buna karşılık, dış finansmanda beklenmedik olanlar dahil güçlü girişler, yatırımcı itimadının tam olarak kazanılması, güçlü döviz kurunun büyümeyi artırmasının büyümeyi artırırken, enflasyonu daha süratli düşürebileceğine dikkat çekildi.
TEKNİK KIYMETLENDİRME: KKM’DEN ÇIKIŞ KADEMELİ OLMALI
Politika faizinin yükseltilmesinin olumlu bulunduğu ve olumlu sonuçlar verdiği savunulan değerlendirmede, “Enflasyonun kalıcı olarak düşürülmesi için siyaset faizinin artırılmayı devam edilmesine gereksinim duyulmaktadır. Bunun yanında para ve kredi piyasalarına fiyat işaretlerinin gücünü artırmak için, niceliksel tedbirlere (makro ihtiyati önlemler kastediliyor) daha az güvenilmesi gerekir. Bu uygulama piyasa fiyatlı bir getiri eğrisinin sabitlenmesine yardımcı olacaktır” denildi.
Yüksek siyaset faizinin piyasaların fonlarını daha verimli kullanması yoluyla TL’nin de destekleneceği, böylelikle döviz kuru kanalıyla (güçlü TL) enflasyonla gayretin desteklenmiş olacağı belirtildi. Yüksek faizlerin bankalara olan tesirinin hala yönetilebilir düzeyde olduğu fakat bankaların kısa vadelere hazırlandıkları izlenimi alındığı vurgulandı.
IMF açıklamasında rezervlerin artırılması istikametindeki siyasetin anlaşılabilir olduğu fakat risk oluşturmadan “iyi fırsatlar değerlendirilerek” rezervin artırılması, alım istikametinde müdahale yapılmaması gerektiği savunuldu.
IMF, ayrıyeten makro ihtiyati önlemlerdeki gevşemenin olumlu olduğunu, daha ileri gidilebileceğini lakin liralaşma ve Kur Muhafazalı Mevduat üzere önlemlerdeki gevşemenin daha temkinli halde ilerlemesi gerekebileceğini, gerçek siyaset faizinin nötr seviyeyi geçmesinin beklenmesi gerekebileceğini vurguladı.
MALİYE SİYASETİ: FİYATLARA VE TAKVİYELERE MÜDAHALE GEREKTİĞİ İLERİ SÜRÜLDÜ
Deprem harcamaları, fiyat artışları ve çeşitli vergisel dayanakların kamu harcamalarını artırdığı ve genel açığın, 2023 sonunda GSYH’nin yüzde 5,5’ine kadar yükseleceği belirtilen açıklamada, açığın enflasyonla uğraşla uyumlu olması için merkezi idare bütçe açığının OVP’deki iddianın (OVP varsayımı yüzde 6,4) altında olması gerektiği ileri sürüldü.
IMF açıklamasında, bütçe açığının bu düzeyde azaltılması için, emekli maaşları ve fiyatlara yönelik geçmiş gerçekleşme ve gelecek beklentilere yönelik ayarlamalardan vazgeçilmesi, güç fiyat takviyelerinin ayarlanması önerilirken, zelzele harcamalarında da en fazla etkilenen, korunması gereken şahıslara odaklanılarak, başka sarfiyat azaltıcı seçenekler bulunması tavsiye edildi.
