Omurganın açısal deformesi olarak açıklanan skolyoz rahatsızlığı için Haziran ayı, ‘Skolyoz Fakındalık Ayı’ olarak belirlenmiştir. Skolyoz hastalığında erken teşhis, hastayı hayata tekrar kazandırıyor. Lakin geç kalınmış skolyozlar için birebir şey söylenemiyor. Skolyoz hastalığının belirtileri ve tedavi prosedürleri nelerdir? Skolyoza ait tüm ayrıntıları haberimizde derledik…
SKOLYOZ NEDİR, NEDEN OLUR?
Skolyoz, omurga kemiklerinin tıpkı çizgi üzerinde dizilmesi gereken formda bozulması ve omurganın sağa yahut sola yanlışsız 10 dereceden fazla eğrilmesi durumunda ortaya çıkan bir duruştur. Skolyoz, bir hastalık değil, bir bulgu olarak tanımlanır ve farklı sıhhat problemleriyle alakalı olabilir. Skolyoz, yalnızca bir duruş bozukluğu olarak düşünülmemelidir, zira omurga, omuz jenerasyonu ve pelvis üzere öbür yapıları da etkileyen üç boyutlu bir kemik ve yapısal bozukluktur.
Skolyozun farklı nedenleri ortasında kas hastalıkları, serebral palsi, bir bacağın kısa olması, travma, eklem meseleleri ve bağ doku sıkıntıları bulunur. Ayrıyeten, yaşlılarda omurga diziliminin bozulmasına ve skolyoza yol açabilen osteoartrit üzere kireçlenme meseleleri da bir etken olabilir. Skolyozun gelişimi hakkında birçok yaygın yanlış inanç vardır. Örneğin, ağır okul çantası yahut öteki ağır objeler taşımak, çantayı daima olarak birebir omuzda taşımak, makus uyku yahut ayakta durma konumları yahut kalsiyum eksikliği skolyoza neden olmaz.
“Her 100 çocuktan 3’ü Skolyoz”.
Skolyozun toplumda yaygınlığı, etnik ve coğrafik faktörlere bağlı olarak farklılık gösterir. Bilimsel araştırmalar, genetik faktörlerin skolyozun gelişiminde tesirli olduğunu göstermiştir. Adölesan idiyopatik skolyozlu hastaların yaklaşık %30’unda ailesinde skolyoz hikayesi bulunur. Ebeveynleri skolyoz olan 3 çocuktan yaklaşık 1’inde skolyoz gelişir. Türkiye’de yapılan çalışmalar, sağlıklı çocukların %2-4’ünde adölesan idiyopatik skolyoz görüldüğünü ortaya koymuştur. Bununla birlikte, tespit edilen çocukların %95’i ve aileleri, skolyozun farkında olmayabilir.
Skolyoz, çocukluk çağında hem kızlarda hem de erkeklerde görülebilir. Eğrilik, çoklukla büyüme çağında en fazla artış gösterir. En sık görülen tip olan idiyopatik skolyoz, çoklukla 10-15 yaşları ortasındaki ergenlik devrinde ortaya çıkar. Lakin, yetişkinlerde de skolyoz gelişebilir, lakin bu durum çoklukla öbür bir hastalık, enfeksiyon yahut yaralanmaya bağlı olabilir.
Skolyozun toplumda yaygınlığına dair bilgiler, genetik geçişin tesirli olduğunu ve ergenlik devrindeki büyüme suratının skolyozun ilerlemesinde kıymetli bir faktör olduğunu göstermektedir. Erken teşhis ve uygun tedavi, skolyozun ilerlemesini denetim etmek ve mümkün komplikasyonları önlemek açısından büyük kıymet taşır. Bu nedenle, çocukların ve ergenlerin nizamlı olarak omurga sıhhati açısından kıymetlendirilmesi değerlidir.
SKOLYOZ BELİRTİLERİ
Skolyoz çoklukla erken periyotta bariz sıhhat sıkıntılarına yol açmayabilir. Ayrıyeten, hafif ve çoklukla ağrısız seyrettiği için çarçabuk gözden kaçabilir. Skolyozun belirtileri, ailelerin fark etmesini zorlaştırabilen görsel özelliklerle ortaya çıkar. Bu belirtiler ortasında omuzlardan birinin başkasına nazaran daha yüksek olması, kalçanın sağa yahut sola kayması yahut bir tarafta yüksek durması, kürek kemiklerinin duruşunda eşitsizlik bulunması sayılabilir. Ayrıyeten, kollar gevşek bir biçimde yanlarda dururken, bir tarafta kol ile beden ortasında daha fazla boşluk olabilir. Baş tam olarak pelvis üzerinde ortalanamayabilir. Bel bölgesi bir tarafta düzleşebilir ve belin bir tarafında cilt kırışıklıkları oluşabilir. Yürüme ve ayakta durma durumunda bir tarafta daha fazla yüklenme görülebilir. Öne yanlışsız eğilme durumunda sırtta kaburgaların neden olduğu bir çıkıntı oluşabilir.
Aileler, çocuğun sırtını çıplak olarak incelemek için tertipli denetimler yapmalıdır. Bu denetimde, çocuğun ayaklarının bitişik, dizlerinin düz konumda ve öne hakikat eğilmiş biçimde omurgasının düz bir çizgi üzerinde olup olmadığı gözle incelenmelidir. Bu biçimde yapılan denetimlerde, şayet skolyoz varsa sırtın sağ ya da sol tarafında yahut bel bölgesinde çıkıntılı bir yükseklik fark edilebilir.
Skolyozun erken periyotta belirtilerinin fark edilmesi kıymetlidir, zira erken teşhis ve tedavi, skolyozun ilerlemesini denetim etmek ve muhtemel komplikasyonları önlemek için büyük değer taşır. Ebeveynlerin çocuklarının omurga sıhhatini sistemli olarak gözlemlemesi ve uygun uzmanlardan yardım alması kıymetlidir.
SKOLYOZ TEŞHİSİ
Skolyoz kuşkusu olduğunda, vakit kaybetmeden bir doktora başvurmak hastalığın ilerlemesini önlemek açısından son derece değerlidir. Skolyozun ne vakit ortaya çıkacağını bilemediğimiz için, omurga denetiminin sistemli aralıklarla yapılması ailelerin bilmesi gereken kıymetli bir faktördür. Bilhassa ergenlik devrindeki çocuklarda belirtilere dikkat etmek değerlidir. İlerleyen ve tedavi edilemeyen hadiselerde, akut yahut kronik sırt ve bel ağrıları, kalp ve akciğer sıkıntıları, işlevsel kısıtlılık, kozmetik deformiteler nedeniyle depresyon, toplumsal ve ruhsal problemler, ömür kalitesinde bozulma üzere değerli sıhhat meseleleriyle karşılaşabiliriz.
Skolyozun erken teşhis edilmesi durumunda tedavi, Fizikî Tıp ve Rehabilitasyon uzmanları tarafından mümkün ve kolaydır. Şüphelenilen hadiselerde, omurga çıplak bir halde önden ve geriden gözlemlenir. Hasta arttan muayene edildiğinde ve omurga öne yanlışsız eğildiğinde, sırtın bir tarafı başkasından daha yüksek görünebilir. Bu Adams testi, skolyoz için çok hassas bir tarama testidir. Ayrıyeten, cilt kıvrımlarının simetrik ve tıpkı büyüklükte olup olmadığı, dirsek ve ön kol bölgelerinin gövdeyle olan uzaklıkları, pelvis kemiğinin duruşu üzere müşahedeler yapılmalıdır.
Muayene sırasında skolyoz kuşkusu oluştuğunda, teşhis radyolojik olarak omurga grafilerinin incelenmesiyle doğrulanır. Omurga radyografileri, uzunluğundan pelvise kadar olan omurgayı içeren geriden ve yandan çekilen imgelerdir. Bu sayede skolyozun yeri, derecesi ve tarafı belirlenebilir. Skolyoz, omurlardaki sayısal eksiklikler yahut kemiksel sorunlara bağlı olarak yarım vertebra, birleşik vertebra, yapışık kaburga üzere nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bu nedenle, omurga grafilerinin hususla ilgili uzman doktor tarafından detaylı olarak incelenmesi gerekmektedir. Nadiren, öbür nedenleri ayırt etmek için manyetik rezonans görüntüleme üzere daha ileri omurga radyolojik incelemeleri de gerekebilir. Skolyoz açısı takip edilmesi gereken bir değerli faktördür ve tedavi sonuçları, bu açıdaki değişikliklere nazaran kıymetlendirilir.
Skolyoz, spor yapmaya mani oluşturmaz!
Skolyozlu bireylerin spor yapmalarında rastgele bir sınırlama bulunmamaktadır. Bu durum, dünya rekortmeni atlet Usain Bolt üzere skolyoz hastalarının varlığıyla da kanıtlanmıştır. Skolyozlu kişinin spor yapabilmesi, yaşına, eğriliğin tipine, yerine ve derecesine bağlı olmakla birlikte, omurga hareketliliğini artırmak ve korumak hedefiyle spor önerilebilir. Fakat, unutulmaması gereken nokta, sporun tedavi gayesiyle yapılan tertipli idmanların yerine geçemeyeceği ve skolyoz durumunda sıhhat uzmanlarından dayanak alınması gerektiğidir.
SKOLYOZ FARKINDALIĞI
Haziran ayı, “Skolyoz Farkındalık Ayı” olarak belirlenmiştir. Skolyozun erken teşhisi, antrenman yahut korse üzere konservatif tedavilerle hastalığın önlenmesine yardımcı olur. Erken teşhis bilhassa ergenlik periyodunda eğriliğin ilerlemesini durdurmayı yahut optimal seviyeye geri çevirmeyi, estetik ve postür düzeltmesini sağlamayı hedefleyen tedavilere imkan tanır. Tespit edilen her skolyoz hastasının cerrahi tedaviye muhtaçlık duyması gerekmez. Fakat ileri durumlarda idman yahut korsenin yetersiz kalacağı durumlarda cerrahi müdahale düşünülebilir. Bu nedenle, hafif seviyedeki skolyoz hadiseleri korse ve idmanla vaktinde tedavi edilirse, cerrahi operasyon oranı azalır.
SKOLYOZ HASTALIĞININ TEDAVİSİ
Skolyoz tedavisi, birinci olarak erken teşhis ile başlar. Erken teşhisle birlikte bilhassa ergenlik periyodunda eğriliğin ilerlemesini engellemek, omurgayı optimal açıya geri çevirmek ve böylelikle estetik açıdan ve duruş biçiminde düzelme sağlamak amaçlanır. İleri evre skolyoz tedavisinin gayesi ise öncelikle omurga ağrısını hafifletmek, eşlik eden fizikî meseleleri güzelleştirmek ve teneffüs işlevindeki bozulmaları düzeltmektir.
Skolyoz tedavisinde kullanılan idmanlar, omurgayı güçlendirmek ve eğriliğin ilerlemesini durdurmak için uygulanan konservatif tedavi prosedürlerinden biridir. Schroth Metodu olarak isimlendirilen ve bedenin asimetrik yük dağılımını düzelterek duruşu düzeltmeyi hedefleyen üç boyutlu bir antrenman tekniği en yaygın tercih edilen sistemdir. Bu gelişmiş idman uygulamaları, her birey için özelleştirilir ve omurganın eğrilik durumuna nazaran planlanır. Teneffüs teknikleriyle desteklenen bu antrenmanlar sayesinde etkilenen bölgedeki kasların esnekliği artar, kas gücü, istikrar seviyesi, hareket kabiliyeti ve bedenin genel uyum düzeyi desteklenir.
Skolyoz tedavisinde başka seçenekler ortasında korse tedavisi de bulunur. Korse, omurganın eğriliğinin ilerlemesini durdurmayı ve duruşun düzelmesini desteklemeyi maksatlar. Korse ekseriyetle ergenlik devrinde eğriliğin ilerlemesini durdurmada tesirlidir ve uzun vadeli kullanım gerektirebilir.
İleri skolyoz durumlarında cerrahi müdahale düşünülebilir. Cerrahi seçenekler, omurgadaki eğriliği düzeltmeyi ve stabilizasyon sağlamayı hedefler. Bu tedavi ekseriyetle eğriliğin derecesi, yaş ve öteki faktörlere bağlı olarak kıymetlendirilir.
