Rusya-Ukrayna krizinin akabinde doğal gaz arzında darboğaz yaşayan Avrupa ülkeleri farklı ülkelerden gaz tedariki arayışına girerken, Türkiye, doğal gaz merkezi olma gayesi doğrultusunda sahip olduğu boru çizgisi altyapısıyla bu arayışa karşılık vermek için harekete geçti.
4 ÜLKEYLE DOĞAL GAZ İHRACATI ANLAŞMASI
Hali hazırda Yunanistan’a boru sınırlarıyla gaz sevk eden Türkiye, bu yıl Avrupa’da 4 ülkeyle doğal gaz ihracatı mutabakatlarına imza attı.
Türkiye, yılın birinci doğal gaz ihracatı muahedesini ocak ayında Bulgaristan ile yaptı. Türkiye’den Bulgaristan’a 13 yıl müddetle yıllık 1,5 milyar metreküp doğal gaz ihracatını kapsayan muahede imzalandı.
Bulgaristan’ın akabinde Macaristan ile görüşmeleri neticelendiren Türkiye, ağustos ayında bu ülkeyle doğal gaz ihracatı konusunda anlaştı.
Anlaşmayla Türkiye birinci defa sonu olmayan bir ülkeye boru çizgileriyle gaz ihraç etmek için adım attı. Macar basınına nazaran, Türkiye, bu ülkeye 275 milyon metreküp gaz ihracatını öngörüyor.
Yılın üçüncü gaz ihracat muahedesini Romanya ile yapan Türkiye, günlük 4 milyon metreküpe kadar doğal gazı Romanya’ya ihraç edecek. Sevkiyatın 1 Ekim’de başlaması, 31 Mart 2025’te sona ermesi planlandı. Yılın dördüncü doğal gaz ihracat mutabakatını ise Moldova ile imzalayan Türkiye, bu ülkeye günlük 2 milyon metreküp doğal gaz ihraç edecek. Moldova’ya gaz sevkiyatının da 1 Ekim’de başlaması kararlaştırıldı.
“DOĞAL GAZDA GİDEREK DAHA FAZLA MERKEZ HALİNE GELİYORUZ”
Enerji ve Alışılmış Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, dün katıldığı Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) başşehrinde düzenlenen Abu Dabi Milletlerarası Petrol Fuarı ve Konferansı’nda Türkiye’nin Avrupa’ya doğal gaz sevkiyatını “Bugün prestijiyle Batı Balkan Boru Sınırıyla Macaristan, Bulgaristan, Romanya ve Moldova’ya gaz gönderiyoruz. Doğal gazda giderek daha fazla merkez haline geliyoruz.” kelamlarıyla duyurdu.
ANLAŞMALAR DOĞAL GAZ TİCARET MERKEZİ OLMA AMACININ “ÖN PERDESİ”
Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM) Güç Başdanışmanı Cenk Pala, yaptığı değerlendirmede, “Türkiye, son 26-27 yıldır konuştuğumuz, Azerbaycan özelinde petrol ve doğal gazda Türkiye’yi doğu-batı ortasında bir koridora, oradan da bir ticaret merkezine çevirme gayesini gerçekleştiriyor. İmzalananlar aslında bunun ön perdesi. Bu hoş bir çalışma. BOTAŞ âlâ şeyler yapıyor. Ticaretin önünü açıyor. Güney Gaz Koridoru dediğimiz bu projenin hayata geçmesini sağlıyor.” dedi.
Rusya-Ukrayna Savaşı’ndan sonra Kuzey Akım-1 ve 2’nin devreden çıkması ve Avrupa Birliği’nin genel olarak Rus gazından uzaklaşmaya çalışması nedeniyle kıtanın gaz tedarikinde büyük bir boşluk oluştuğunu söyleyen Pala, bu boşluğun Avrupa tarafından Türkiye dışında Mısır, Libya ve Cezayir üzere ülkelerle doldurulmaya çalışmasının en az 5 yıl gerektireceğini ve kelam konusu ülkelerin kendi tüketimlerinin çokluğu nedeniyle Avrupa’nın gereksinimini karşılamada yetersiz kalacağını söyledi.
TÜRKİYE, AVRUPA’NIN GAZ MUHTAÇLIĞINA EN SÜRATLİ YANIT VEREBİLECEK ÜLKE
Pala, Avrupa gaz muhtaçlığını sıvılaştırılmış doğal gazla (LNG) kapatmaya çalışsa da LNG piyasasında mutabakatların birçoklarının imzalandığını ve sevkiyatların büyük ölçüde Asya piyasasına yöneldiğini belirterek, Türkiye’nin Avrupa’nın muhtaçlığına en süratli karşılık verecek ülke olduğunu lisana getirdi.
Türkiye’nin TANAP ve BOTAŞ ile sahip olduğu altyapıyla 10-15 milyar metreküplük gazı Avrupa’ya süratlice sevk edebileceğini ya da Avrupa ülkelerinin Türkiye’nin yıllık 25 milyar metreküplük kapasiteye sahip LNG altyapısından yararlanabileceğini söz etti.
“İsteyen masraf Katar’dan LNG alır, getirir BOTAŞ terminallerinden birine indirir. BOTAŞ, onu, bu boru sınırı ilişkileriyle Avrupa’ya verir.” diyen Pala, Türkiye’nin yaptığı mevcut mutabakatların dışında daha fazla gaz sevkiyatı yapılabilmesi için de Batı Boru Sınırı’nda kapasite artışı yapılması gerektiğini söyledi.
“TÜRKİYE, AVRUPA İÇİN DEĞERLİ BİR TİCARET MERKEZİ OLABİLİR”
Erste Investment Petrol ve Gaz Analisti Tamas Pletser, Türkiye’nin son periyotta yaptığı mutabakatlara ait, “Türkiye’nin Avrupa’nın gaz tedariki için değerli bir merkez olabileceğini düşünüyorum. Türkiye, yalnızca Rus ham petrol ve gazına değil, Azerbaycan, Kuzey Irak, İsrail piyasası, farklı LNG kaynakları hatta uzun vadede Kıbrıs gazına bile ulaşabilir.” değerlendirmesinde bulundu.
Mevcut durumda Macaristan’a yapılan gaz tedarikinde Bulgaristan kısmında kimi darboğazların olduğunu belirten Pletser, bu cins hususların kolaylıkla çözülebileceğini kaydetti.
Türkiye’nin doğal gaz merkezi olma planının yeni olmadığına işaret eden Pletser, hali hazırda Rusya-Ukrayna Savaşı’ndan ötürü Moskova idaresinin direkt gaz tedarik edecek bir boru sınırının bulunmadığını söyledi.
Pletser, “Bu plan yine revize edilebilir. Bunun Türkiye açısından son derece olumlu olduğunu düşünüyorum.” dedi.
