AA muhabirinin edindiği bilgiye nazaran, Türk havacılık endüstrisi için yarım kalan TOMTAŞ macerası, Kayseri’nin merkez Melikgazi ilçesinde kurulacak fabrikayla yine Türk havacılık endüstrisine katkıya dönüştürülecek.
ASFAT, Erciyes Teknopark, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii ile TOMTAŞ Yatırım Paydaşlığı tarafından kurulan TOMTAŞ Havacılık ve Teknoloji AŞ’de, uçak gövdesi, kanatları, kapıları, kumanda yüzeyleri, iniş ekipleri üzere ana montaj modülleri, pervaneler, helikopter rotorları ve motor modülleri üretilecek.
Bunun için yaklaşık 205 milyon liralık yatırım yapılacak. Kurulacak tesisin yıllık 420 bin kilogram üretim kapasitesi olacak. Tesis için 10 milyon 207 bin 500 dolarlık makine ve teçhizat ithal edilecek.
VERGİ İNDİRİMİ VE MUAFİYETLERDEN YARARLANACAK
“Bölgesel-öncelikli yatırım” kapsamında bedellendirilen tesis için faiz dayanağı, gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, sigorta primi patron payı 7 yıl, vergi indirimi yüzde 80, yatırım katkı oranı yüzde 40 olmak üzere bir dizi teşvik imkanı sağlanacak.
TOMTAŞ Havacılık ve Teknoloji AŞ faaliyete geçtiğinde 50 kişinin istihdamı öngörülüyor. Tesisle ilgili çalışmalar sürerken istihdam edilecek takımların oluşturulması için de çalışmalar yapılıyor. Bu kapsamda CMM kalite denetim uzmanı, CNC operatörü, üretim müdürü, cad-cam mühendisi ve kalite müdürü konumları için işe alım süreçleri yürütülüyor.
TÜRK HAVACILIK ENDÜSTRİNİN KİLOMETRE TAŞLARINDAN
TOMTAŞ Havacılık ve Teknoloji AŞ’nin geçmişi 1920’li yıllara uzanıyor. Türk Tayyare Cemiyetinin 1925’te kurulması sonrasında bir uçak fabrikası kurulması için harekete geçildi. Sermaye ve teknik eleman konusundaki gereksinimler göz önüne alınarak Alman Junkers firmasıyla iştirak kuruldu.
Tayyare ve Motor Türk AŞ’nin (TOMTAŞ) resmi açılışı 1926’da yapıldı. Fabrikanın teçhizatları ve işçisinin bir kısmı Almanya’dan getirildi. Fabrika bünyesinde patenti Junkers firmasına ilişkin uçakların modül montajı ve birtakım modüllerinin üretimi yapıldı.
Fabrikada çalışan Alman ve Türk emekçiler ortasındaki fiyat farkı ve Junkers firmasının muahede gereği doğan yükümlülüklerini yerine getirmemesi üzere nedenlerle paydaşlık uzun periyodik olmadı ve 1928 yılında sonlandı.
İŞTE UÇAKLARIN ÖYKÜSÜ
Kayseri’de 70 yıl evvel gömülen Türk Alman ortak üretimi 50 adet savaş uçağı tespit edildi. Uçakların ABD’nin isteği doğrultusunda gömüldüğü belirtiliyor.
Türk savunma endüstrisinin en gizemli olaylarından biri gün yüzüne çıkmaya hazırlanıyor. 70 yıldır Türk kamuoyundan gizlenen kayıp savaş uçakları skandalında yeni dokümanlar ortaya çıktı. 1947’de ABD’nin Türkiye’ye yardım planı ile ortadan kaybolan, envanterlerden silinen 72 adet Focke-Wulf FW-190 tipi uçaklardan 50’si Kayseri Eski Havalimanı’nın altında (2. Hava İkmal Komutanlığı ön cephesi) gömülü. Uçakların ortaya çıkarılması ile ilgili birinci resmi çalışma 2015’te gerçekleşti. Bu kapsamda yapılan metal dedektör testleri de uçakları tespit etti. Sabah gazetesinden Metin Can’ın haberine nazaran, uzayan bürokrasi ve ortaya giren 15 Temmuz darbe teşebbüsü uçakların gün yüzüne çıkmasını engelledi.
YERLİ ÜRETİMİ BİTİRDİ
FW-190 A3’ler yerlilik açısından başka bir kıymete sahip. Çünkü 1. Dünya Savaşı’nda başlayan Alman işbirliği Cumhuriyet’in kurulmasından sonra Junkers ile üretim işbirliğine dönüşmüştü. Türkiye’de TOMTAŞ kurulmuş ve A-20’ler Türkiye’de üretilmişti. Ortak üretimin devamı gayesiyle 1941’de Alman büyükelçisi, eski şansölye Franz von Papen’in çabaları sonucu bir ticaret antlaşması imzalandı. Bu muahede gereği Türkiye Almanya’ya demir ve krom cevheri sattı. Karşılığında da 72 adet FW-190A3 tipi savaş uçağı aldı. Modüllerinin değerli kısmı Anadolu’daki tesislerde üretilen uçaklar 1943’te Türkiye’ye getirildi. Birinci uçuşunu 10 Temmuz 1943’te yapan bu uçaklar 5 farklı ile dağıtıldı. 50 adet uçak da Kayseri’ye gitti. Türk-Alman imali savaş uçaklarının yazgısı 1947’de son buldu. Ortaya çıkan kapalı evraklara nazaran olay şu formda gelişti: ABD, İkinci Dünya Savaşı’nın akabinde elinde kalan binlerce uçağı müttefiklerine dağıtmak üzere çalışma başlattı. Ankara ile uzun süren görüşmeler gerçekleşti. Nihayetinde ABD’li yetkililer ile 1947’de mutabakata imza atıldı. Mutabakat gereği Türk ordusunun envanterdeki tüm Alman FW-190’lar imha edilecekti. O tarihten sonra uçaklar hiç görülmedi.
YAĞLI BRANDALARA SARDILAR
Konuyu 25 yıla yakın müddettir araştıran Hasdal Kışlası’na ismi verilen komutanın torunu olan Uluhan Hasdal, “ABD kendi uçaklarını fiyatsız vermek istedi. Lakin bir kaidesi vardı. Alman uçaklarının yok edilmesi. 50’ye yakın uçak Kayseri Havalimanı’na getirildi. Envanter dışı bırakıldı. Hatta dokümanlara nazaran, uçaklar yağlı brandalara sarılarak gömüldü. Alman havacılık temsilcileri ile görüştüm. Bu model uçakların korozyana sağlam olduğunu ve çıkarılması halinde uçurulabileceğini söyledi” dedi.
HİÇBİR MÜZEDE ÖRNEĞİ YOK
Uçakların gün yüzüne çıkması için sanat düşkünü işadamları da ağır gayret sarf ediyor. Bu isimlerden biri olan Hisart Müzesi’nin kurucusu Nejat Çuhadaroğlu, yakın vakit evvel Kayseri’deki vazifeli kumandanlarla birçok görüşme yaptığını tabir ediyor. Uçakların çıkarılması konusunda kıymetli uzaklık alındığını belirten Çuhadaroğlu, “Ancak ortaya 15 Temmuz darbe teşebbüsü girdi ve çalışmalar rafa kalktı. Bu model uçaklar şu an dünyada hiçbir müzede yok” dedi. İstanbul’da ‘İsmail Akbay Havacılık ve Uzay Bilimleri’ isimli bir müze kurmayı hedefleyen araştırmacı Stuart Kline da mevzuyu takip eden isimlerden. 14 yıldır Türk havacılık tarihi üzerine 2 kıymetli kitap yazan Kline, “Konuyla ilgili bürokratik çalışmaların tamamlanmasını bekliyoruz. Ayrıyeten bir müze projemiz var. Hükümet tarafından da projemiz ilgi gördü” dedi.
